Quen somos /
Centenario ITSS 1906-2006
100 anos ao servizo do cidadán
Con motivo do centenario da Inspección de Traballo e Seguridade Social (01-03-2006), ofrécese esta
información dedicada á historia da institución e á súa relación co dereito social.
A Inspección de Traballo nace no noso país a principios do século XX como un dos froitos máis
importantes do Instituto de Reformas Sociais, e aprobouse a súa primeira norma reguladora mediante
o Real decreto do 1 de marzo de 1906. Dende tal data encoméndaselle a vixilancia do cumprimento da
incipiente lexislación social da época (Lei de accidentes de traballo do 30 de xaneiro de 1900, Lei
sobre traballo de mulleres e menores do 13 de marzo de 1900, Lei de descanso dominical do 3 de
marzo de 1904...). As funcións inspectoras son obxecto de regulación xa no ano 1909 e, logo da
creación do Ministerio de Traballo o 20 de maio de 1920, establécese unha inspección xeral de
carácter rexional, que se convertía en provincial coa reestruturación do devandito ministerio
efectuada no ano 1932.
No ano 1939 prodúcese unha importante ampliación das competencias da Inspección de Traballo
coa creación do Corpo Nacional da Inspección de Traballo e a consecuente integración neste da
Inspección de Seguros Sociais e da Inspección de Emigración. Prodúcense posteriormente novas
integracións como consecuencia da Lei ordenadora da Inspección de Traballo de 1962, afectándolles á
Inspección Técnica de Previsión Social e aos delegados de traballo.
En 1984, a Lei de reforma da función pública conformou de novo a Inspección de Traballo, que
se transforma en Inspección de Traballo e Seguridade Social, e organízase a función inspectora
arredor de dous corpos, o Corpo Superior de Inspectores de Traballo e Seguridade Social e o Corpo
de Controladores Laborais, como corpo de xestión.
Finalmente, no ano 1997, a través da Lei 42 do 14 de novembro e conforme á nova organización
territorial do Estado xurdida da Constitución de 1978, configúrase o Sistema de Inspección de
Traballo e Seguridade Social como un conxunto institucional integrado, cuxas funcións se exercitan
de acordo co ámbito de competencias propio do Estado e das comunidades autónomas, polo que se
establecen as condicións de participación das devanditas comunidades no desenvolvemento do Sistema
de Inspección de Traballo e Seguridade Social. Consecuentemente, esta lei define un sistema
institucional de Inspección de Traballo e Seguridade Social que está asentado conxuntamente no
ámbito do Estado e no das comunidades autónomas en función das súas respectivas competencias e
baixo o principio de colaboración interinstitucional.
Así mesmo, a Lei 42/1997 procede á creación, como corpo de xestión, do Corpo de
Subinspectores de Emprego e Seguridade Social, no que se integra o Corpo de Controladores Laborais,
e adecúa e actualiza as súas funcións inspectoras de apoio e colaboración no seo do Sistema de
Inspección de Traballo e Seguridade Social no que se integran.
Transcorridos, polo tanto, 100 anos dende a aparición da Inspección de Traballo no noso país,
pódese afirmar que se percorreu un longo camiño marcado polo cambio nos procesos industriais, nas
relacións de traballo, nos modelos organizativos e nas institucións, tanto nacionais como
supranacionais, coa asunción dun progresivo protagonismo por parte dos axentes sociais.
En definitiva, o ámbito de actuación da Inspección de Traballo e Seguridade Social está
sometido a un continuo cambio, o que requirirá, sen dúbida, unha adaptación constante da inspección
ás novas realidades económicas e sociais, para continuar, así, prestando esa función social
fundamental que, sen dúbida, tanto onte coma hoxe, se demanda como propia dun estado social e
democrático de dereito.
