A capacidade innovadora das empresas da economía social, a súa resiliencia e capacidade da adaptación en momentos de crise e o seu potencial de contribución a unha recuperación xusta e sustentable resultan incuestionables.
Xa no ano 2010, na comunicación titulada «Cara un Acta do Mercado único - Por unha Economía Social de mercado altamente competitiva» (COM (2010) 608 final), a Comisión Europea sinalou claramente a existencia dun enorme potencial de innovación no ámbito da economía social e salientou a contribución deste sector na busca de solucións innovadoras aos principais problemas socioeconómicos.
O Consello da Unión Europea nas súas conclusións tituladas «A promoción da economía social como motor clave do desenvolvemento económico e social en Europa» do 7 de decembro de 2015, recoñecía a contribución da economía social á consecución de varios obxectivos clave da Unión Europea, entre eles, a cohesión social, a innovación social e a protección do medio ambiente. Tamén salientaba a súa capacidade de adaptación e de resiliencia para capear as crises económicas. Nestas conclusións convidábase aos Estados membros e á Comisión Europea a desenvolver unha serie de actuacións, entre elas o desenvolvemento dun «ecosistema axeitado para as empresas da economía social a escala da Unión Europea e dos Estados membros co fin de liberar todo o seu potencial de catalizadores da innovación social».
Recentemente, a Comisión Europea recoñeceu que a economía social constitúe un núcleo do ecosistema «Economía de proximidade e social», un dos catorce ecosistemas industriais identificados na actualización da estratexia industrial da Unión Europea na súa comunicación «Actualización do novo modelo de industria de 2020: creación dun mercado único máis sólido para a recuperación de Europa» (COM/2021/350 final).
O 9 de decembro de 2021 a Comisión Europea aprobou a Plan de Acción Europeo para a Economía Social na súa Comunicación ao Parlamento Europeo, ao Consello, ao Comité Económico e Social Europeo e ao Comité das Rexións «Construír unha economía que funcione para as persoas: un plan de acción para a Economía Social» (COM/2021/778 final). Este plan sinala que o seu obxectivo é fomentar a innovación social, apoiar o desenvolvemento da Economía Social e impulsar o seu poder transformador social e económico, propoñendo unha serie de accións para o período 2021-2030.
Co obxectivo de promocionar a economía social, a Comisión Europea elaborou un Plan de Acción para a Economía Social que permita crear un marco xurídico axeitado para un desenvolvemento equilibrado e correcto da mesma.
Obxectivo
O obxectivo deste Plan de Acción é apoiar os axentes da economía social para que se poñan en marcha novas iniciativas, ao mesmo tempo que amplíen e innoven as súas entidades. Para iso, levarase a cabo unha serie de iniciativas nos seguintes ámbitos:
Horizonte temporal
O horizonte temporal deste Plan de Acción queda fixado no ano 2023, coa previsión de realizar no ano 2025 unha revisión intermedia do seu nivel de implementación.
Para o conseguir os seus obxectivos, o Plan pretende actuar ao redor a 10 accións clave:
A recomendación tamén aconsella aos estados o desenvolvemento de medidas tendentes á mellora das prácticas empresariais e ao apoio da economía social, promovendo a adopción dunha cultura empresarial que fomente o seu crecemento así como o seu impacto social, laboral e medioambiental. Desta forma, promóvese a adopción de medidas que fomenten unha economía máis eficiente, verde e centrada nas persoas.
Ligazón á Recomendación.Organizar seminarios web e obradoiros dirixidos ao funcionariado en relación con diversos ámbitos políticos relevantes para a economía social.
Poñer en marcha unha nova iniciativa no marco do Programa sobre o Mercado Único que apoie a creación de asociacións locais e rexionais entre as entidades de economía social e as empresas convencionais.
Mellorar o acceso ao financiamento dos emprendedores sociais (en especial á zona dos Balcáns Occidentais, a Asociación Oriental e a veciñanza meridional).
Poñer en marcha unha nova Academia de Políticas de Emprendemento Xuvenil, fomentando o emprendemento deste colectivo en xeral e, en particular, o das mulleres novas.
Lanzar novos produtos financeiros no marco do programa InvestEU destinada a mobilizar o financiamento privado dirixido ás necesidades de empresas sociais en diferentes fases de desenvolvemento.
Apoiar o desenvolvemento da medición e a xestión do impacto social para axudar aos axentes da economía social na Unión Europea.
Poñer en marcha unha vía de transición para o ecosistema industrial de «economía de proximidade e social».
Impulsar a innovación social a través dun novo enfoque da cooperación transnacional no marco do Fondo Social Europeo Plus, e a creación dun novo Centro Europea de Competencia para a Innovación Social.
Para a posta en marcha destas accións, dende a Unión Europea habilitáronse os Fondos NextGenerationEU, que constitúen o maior paquete financeiro para o estímulo económico na historia da Unión Europea: un total de 2 018 billóns de euros. Estes fondos están destinados a promocionar a investigación e a innovación, a facilitar unha transición climática y dixital xusta e accesible e á promoción dun futuro resiliente (a través do Mecanismo de Recuperación e Resiliencia)
Amais, estas accións levaranse a cabo atendendo a tres aspectos sociais importantes:
Polo tanto, o Plan de Acción supón unha aposta pola creación das condicións favorables para que as diversas fórmulas de economía social poidan prosperar e crecer para tomar unha maior relevancia no tecido económico europeo, ao mesmo tempo que conciencia á poboación sobre o potencial deste modelo económico.
O Fondo Social Europeo (FSE) foi, historicamente, un dos instrumentos clave da Unión Europea para fomentar a inclusión social, o emprego de calidade e a mellora das competencias profesionais. Neste contexto, a economía social —conformada por cooperativas, sociedades laborais, fundacións, mutualidades, confrarías de pescadores, centros especiais de emprego de iniciativa social ou empresas de inserción, entre outras— atopou no FSE un aliado estratéxico para o seu desenvolvemento e consolidación.
Convocatorias en curso do FSE + relacionadas coa Economía Social (Programa ÉFESO)
O Fondo Social Europeo Plus (FSE+) é un dos oito fondos de xestión compartida establecidos no Regulamento de Disposicións Comúns (RDC) para o período 2021-2027 (Regulamento (UE) 2021/1060 do Parlamento Europeo e do Consello, de 24 de xuño de 2021).
Cun orzamento total de 142.700 millóns de euros, o FSE+ representa un instrumento clave para o impulso das políticas sociais, educativas e de capacitación da Unión Europea, incluíndo o apoio a reformas estruturais nestes ámbitos. España conta cunha asignación prevista de máis de 11.000 millóns de euros para o período 2021-2027.
A nivel estatal, puxéronse en marcha varios programas cofinanciados polo FSE+ para abordar distintas áreas prioritarias. Entre eles, destaca o Programa ÉFESO (Emprego, Formación, Educación e Economía Social), que ten como obxectivo mellorar o acceso ó emprego, fomentar o emprendemento e reforzar o tecido da economía social.
Neste contexto, a Confederación Empresarial Española da Economía Social (CEPES), como Organismo Intermedio do Programa ÉFESO, lanzou a «Convocatoria para o Fortalecemento das Entidades e Empresas da Economía Social» para o período 2025-2027.
Esta convocatoria, en réxime de concorrencia competitiva, está destinada a seleccionar proxectos cofinanciados polo FSE+ que promovan o crecemento, fortalecemento e consolidación de entidades da economía social, con especial atención a cooperativas, sociedades laborais, confrarías de pescadores e mutualidades de previsión social.
Toda a información sobre esta convocatoria está dispoñible na seguinte ligazón: https://fse.cepes.es/convocatorias
Convocatorias anteriores do FSE relacionadas coa Economía Social (POISES)
No seu papel como Organismo Intermedio, CEPES xestionou o cofinanciamento de proxectos co Fondo Social Europeo (FSE) no marco do Programa Operativo de Inclusión Social e Economía Social (POISES), integrado no Marco Financeiro Plurianual 2014-2020 da Unión Europea.
Durante a execución do POISES, CEPES liderou a xestión de máis de 120 proxectos que evidencian o carácter transformador da economía social, estruturados ó redor de dúas grandes prioridades de inversión.
Por un lado, a Prioridade de Inversión 8.3 impulsou a creación de emprego de calidade mediante o apoio ó emprendemento e o fortalecemento competitivo das empresas de economía social. Grazas a estes proxectos, máis de 13.000 persoas participaron directamente. Alén disto, elaboráronse 2.000 plans de empresa e tamén se prevé a constitución de máis de 1.100 novas entidades. Un verdadeiro trampolín para xerar oportunidades e tecido empresarial con valores.
Doutra banda, a Prioridade de Inversión 9.5 reforzou o compromiso social do sector, apoiando a entidades que promovan a inserción laboral de colectivos en situación de vulnerabilidade. Máis de 4.300 persoas en risco de exclusión foron atendidas, 2.500 mantiveron o seu emprego, e máis de 350 entidades melloraron a súa xestión e procesos, consolidando un ecosistema máis inclusivo e resiliente.
Ambas liñas de actuación amosan que a economía social non só crea emprego, senón que tamén o fai con equidade, cohesión e impacto real nos territorios.
Toda a información relativa a estas convocatorias está dispoñible na seguinte ligazón: Catálogo de Proxectos cofinanciados polo FSE.
